Doğal afet durumunda neler yapmalıyız?
Dünya genelindeki doğal afetlere bakınca çoğunun meteorolojik afetler olduğu görülüyor. Doğal afetlerin görülme sıklığı ve önemi ülkeden ülkeye değişiyor. Ülkemizde ise en sık görülen doğal afetlerin başında dolu, sel, taşkın, don, orman yangınları, kuraklık, yıldırım, çığ, kar, fırtına ve deprem geliyor.
Doğal afetlerden korunmak ve hayatta kalmak için bilinçli olmak ve panik yapmadan en doğru kararı vererek hareket etmek çok önemli. Hem afetlerden önce hem sonra nasıl davranacağımızı bilirsek kayıplarımızı en aza indirebiliriz.
Peki, can ve mal kaybına neden olabilecek afetlerde nasıl davranmalıyız? Yangın, deprem, sel, tsunami gibi doğal afetler esnasında neler yapabileceğimize yakından bakalım.
Depremden korunma yolları
Dünyanın en etkin fay hatlarından biri olan Akdeniz-Alp-Himalaya kuşağında bulunan Türkiye, sıklıkla yıkıcı depremlerle karşı karşıya kalıyor. Deprem her ne kadar bizim dışımızda meydana gelen bir doğal afet olsa da önlemlerimizi alıp etkisini azaltmamız mümkün.
Depremden önce:
- Kitaplık gibi deprem sırasında devrilebilecek tüm eşyaları önceden mutlaka duvara sabitleyin.
- Yatağınızın üzerinde ya da yanında devrilme, düşme riski olan eşya bulundurmayın.
- Deprem çantası hazırlamalısınız. İçinde düdük, fener, pil, şarj, su, konserve, ip, bant gibi ürünler olmalı ve düzenli aralıklarla içindeki malzemeler kontrol edilmeli.
- Periyodik aralıklarla deprem tatbikatı yapılmalı.
- Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) mutlaka yaptırılmalı.
Deprem esnasında:
- Deprem başladığında herhangi bir kapalı alandaysanız mutlaka çök-kapan-tutun pozisyonuna geçmelisiniz. Ortamdaki en sağlam eşyanın yanına çömelip başınızı ve boynunuzu ellerinizle koruyun.
- Mümkünse elektrik, su ve doğalgaz vanalarını kapatın.
- Binadan ayrılırken olası elektrik kesintisine karşı asansör yerine merdiven kullanın.
- Deprem sırasında açık alandaysanız binalardan, elektrik direklerinden ve ağaçlardan uzak durun. Açık ve geniş bir alanda yere çömelin ve depremin geçmesini bekleyin.
Selden korunma yolları
Ülkemizde sonuçları itibarıyla en çok karşılaştığımız ve yıkıcı doğal afetlerden bir diğeri sel. Çarpık kentleşme, dere yataklarına yapılan yerleşim bölgeleri selden dolayı oluşabilecek riskleri artırıyor.
Sel öncesinde:
- Bölgenizde sel riskini öğrenin.
- Yerleşiminiz sel riskindeyse taşının.
- Sel konusundaki uyarıları mutlaka takip edin.
- Sele karşı mutlaka sigorta yaptırın.
- Sel riskiniz varsa önlem olarak kum, kum torbaları, tahta gibi inşaat malzemelerini ve bir alet çantasını hazır tutun.
- Dere yatağı, ırmak, vadi ve kanyon gibi yerlerden uzak durun.
- Şebeke suyu bu tür durumlarda kirlenebilir o nedenle evde temiz su bulundurun.
- Sigortaları ve vanaları kapatın.
- Aracınızı güvenli bir noktaya alın.
Sel sırasında:
- Yıkılma tehlikesi olan duvarlardan, yapılardan uzak durun.
- Elektrik telleriyle temas edebilecek su birikintilerinden uzak durun.
- Elektrikli alet kullanmayın. Işık için dahi elektrik yerine pilli fener kullanın.
- Hemen yüksek ve güvenli noktalara ulaşmaya çalışın.
- Araçtaysanız taşkın olan yollardan uzak durun.
- Sel sularına girmeyin ve çocuklarınızı da bu ortamdan uzak tutun.
Yangından korunma yolları
Yangın ortamında kaçış yolunuz açık ve güvenli ise,
- Panik yapmadan, mümkün olduğunca sakin kalmaya odaklanın.
- Duman solumamak için ıslak havlu veya bez kullanarak burnunuzu kapatın.
- Mümkün olan en iyi kaçış yolunu bulmak adına hızlı hareket etmeye çalışın. Değerli eşyalarınızı kurtarmak için zaman kaybetmeyin.
- Çıkış yolunuzun üzerinde alevlerin bulunup bulunmadığını hızlıca kontrol edin.
- Kaçarken asansörü kesinlikle kullanmayın.
- Kaçış sırasında giysilerinizi ıslatarak alev almalarını önlemeye çalışın.
- Çocukları dışarıya çıkarmak istiyorsanız, yüzlerini nemli bir havlu veya bez ile örterek, alevlerin zarar vermesini engelleyin.
- Dumanın içinden geçerek kaçmak zorunda kalınırsanız, zeminden sürünerek duman katmanını geçin ve acil çıkış yolu ile binayı terk edin.
- Evden çıkmayı başardıysanız, tekrar içeriye girmeye çalışmayın. 112 numaralı itfaiye hattını arayarak yetkililerden yardım talep edin.
- Evinizde kurtarılmayı bekleyen kişiler varsa itfaiye memurlarını bilgilendirerek, bulundukları konuma doğru yönlendirin
Yangın ortamında kaçış yolunuz kapalıysa,
- Yangın ne kadar korkutucu olursa olsun, mümkün olduğunca sakin kalmaya odaklanın.
- Saklanmak için alevlerden ve dumandan en az düzeyde etkilenecek camlı bir oda seçin.
- Dumanın ciğerlerinize girmesini önlemek adına burun deliklerinizi nemli bir gömlek, bez veya havlu ile örtün.
- Telefonunuzda 112 numaralı itfaiye hattını arayarak yetkililerden yardım talep edin.
- Telefonunuza ulaşamıyorsanız, bağırarak komşularınızdan veya yoldan geçenlerden itfaiyeyi aramalarını isteyin.
- Ulaşabildiğiniz bir yangın söndürücünüz varsa, vakit kaybetmeden kullanın. Ancak yangını kontrol altına alamıyorsanız, fazla ısrarcı davranmayın.
- Kapınızı kontrol ederek ısınıp ısınmadığını veya duman gelip gelmediğini belirleyin. Duman geliyorsa kapıyı açmayın.
- Duman girişini önlemek için oda kapısının altına; halı, kilim yastık, yorgan gibi malzemeleri ıslatarak yerleştirin.
- Daire kapınızın kolunu veya kapı yüzeyini kontrol edin. Sıcak olduğunu fark ederseniz, kapıyı açmamaya özen gösterin.
- Mümkünse kapınızı ıslatarak, yangının yaşam alanınıza girmesini geciktirin.
- Varsa daire içerisindeki havalandırma sistemini veya vantilatör gibi araçları kapatarak alevlerin hızlıca yayılmasını engelleyin.
- Evi terk edinceye kadar alevlerden ve dumandan uzak kalmak için zemine yakın bir noktada bulunmaya gayret edin. Hareket etmeniz gerekiyorsa yerde sürünmeyi tercih edin.
- Banyodaki küveti ve ulaşabildiğiniz her kabı su ile doldurun. Depoladığınız su, yardım gelene kadar ihtiyacınız olan yaşamsal desteği sağlayacaktır.
- Kurtarılmayı beklerken itfaiye memurlarının dikkatini çekmek amacıyla pencereden beyaz bir bez parçası sallayın.
- Giysileriniz alev alırsa, panik yaparak koşmayın. Yanan kıyafetleri hızlıca üzerinizden çıkaramıyorsanız, kendinizi yere bırakın ve yuvarlanarak alevleri söndürün.
- Bir odadan çıktıktan sonra kapısını mutlaka kapatın. Kapıları kapalı tutmanız, bir süreliğine de olsa yangının hızlıca yayılmasına engel olacaktır.
- Doğal afetler meydana gelmeden önce önlemler almak ve olduğu sırada bilinçli bir şekilde hareket etmek hayatımızı kurtarıyor. Doğal afetlerle mücadele etmek için daha fazla bilgiye sahip olmak istiyorsanız AFAD tarafından verilen Temel Afet Bilinci eğitimlerine katılabilirsiniz.
